Zespół Przedszkoli Miejskich nr 1
w Łodzi

Ćwiczenia motoryki artykulacyjnej, oddechowe i głosowe

Poniżej prezentuję zbiór ćwiczeń oddechowych, głosowych i doskonalących motorykę artykulacyjną. Można tworzyć z nich własne zestawy wybierając jednorazowo po kilka ćwiczeń z danej grupy

Ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych

Ćwiczenia żuchwy

· płynnie i spokojnie otwieraj i zamykaj żuchwę, trzymając palec wskazujący na brodzie,

· obniżaj żuchwę przy zamkniętych ustach, w pozycji górnej zęby zwarte, w dolnej oddalone od siebie,

· swobodnie, miękko wypowiadaj - da, da, da,

· wykonuj szybkie, rytmiczne, drobne ruchy żuchwą wymawiając cicho papapapapa,

· pochyl głowę i luźną, ciężką żuchwą 'zamiataj podłogę',

· wyobraź sobie, że żujesz gumę przy zamkniętych ustach, a ona staje się coraz większa.

Ćwiczenia języka

W razie trudności przy wykonywaniu ćwiczeń należy posmarować wargi bądź podniebienie czekoladą, dżemem, miodem itp.). W ten prosty sposób uczulimy miejsca artykulacji i ułatwimy oraz uatrakcyjnimy wykonywane ćwiczenia.

· uchyl wargi i oblizuj je czubkiem języka, uważając by wargi pozostawały nieruchome - przy opuszczonej żuchwie, dotykaj czubkiem języka górnej wargi, prawego i lewego kącika ust, dolnej wargi,

· 'malowanie sufitu' - masowanie językiem podniebienia górnego, język wykonuje zdecydowane, miękkie, posuwiste ruchy w kierunku podniebienia miękkiego,

· 'młynek' językiem przy zamkniętych ustach w prawo i w lewo, po zębach górnych i dolnych - staraj się zachować równomierny i powolny ruch języka,

· zamknij usta, wykonuj okrężne ruchy języka wewnątrz jamy ustnej (jak gdyby masaż dziąseł),

· usta otwarte, wargi i żuchwa ułożone jak przy 'a', wykonuj ruchy okrężne języka wewnątrz jamy ustnej,

· wargi rozchylone - sięgaj czubkiem języka do ostatnich zębów górnych i dolnych po prawej i lewej stronie,

· 'liczenie zębów' - rozchyl wargi, żuchwa nieruchoma, dotykaj czubkiem języka zębów górnych i dolnych,

· wysuwaj koniuszek języka przez lekko zwarte zęby, masując jego mięśnie,

· ściągnij mocno wargi, wysuń je do przodu - naśladuj rybę, otwierając i zamykając usta,

· ćwiczenie 'koci grzbiet' - oprzyj czubek języka o dolne zęby i wymawiaj wyraźnie - ni, ni, ni.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

· przy zamkniętych ustach wykonuj wdech i wydech przez nos,

· wdech przez nos, wydech przez szeroko otwarte usta - przy wydechu zaciśnij nos,

· wykonaj wdech i wydech mając szeroko otwarte usta,

· ziewaj przy zamkniętych ustach, tak aby nikt nie mógł tego zauważyć,

· śmiej się z otwartymi ustami - na samogłoskach,

· wzdychaj i ziewaj z szeroko otwartymi ustami z jednoczesnym swobodnym wypowiadaniem głoski 'a',

· wykonaj energiczne wdechy i wydechy przez nos i otwarte usta 'zdyszany piesek' - cha, cha, cha.

Ćwiczenia policzków

· nabierz powietrze, zamknij usta - przesuwaj powietrze z jednego policzka do drugiego,

· nabierz powietrze, wypychaj nim policzki, po czym gwałtownie wypuszczaj powietrze,

· nabierz powietrze, wypychaj nim usta - następnie powoli wypuszczaj powietrze,

· nadymaj i wciągaj policzki - gruby, chudy,

· wypychaj policzki językiem,

Ćwiczenia warg

· na przemian ściągaj złączone wargi w 'dzióbek' (wytrzymaj kilka sekund) i rozciągnij je jak do uśmiechu - wytrzymaj też kilka sekund,

· przyłóż pionowo opuszkę palca wskazującego na środek ściągniętych i złączonych warg - cmokaj, odrywając palec po każdym cmoknięciu,

· wypychaj wargi - górną i dolną czubkiem języka - masuj językiem wargi i policzki od wewnątrz,

· 'balonik' - napełnij policzki powietrzem - wytrzymaj tak kilka sekund,

· gwiżdż, parskaj - brr, brr...

Ćwiczenia języka z użyciem głosu

· da, de, di, do, du,

· ta, te, ti, to, tu,

· at, et, it, ot, ut,

· ra, re, ri, ro, ru,

· ar, or, ur, er, ir,

· wa, we, wi, wo, wu,

· wymawiamy szybko głoski: l-l-l-l-l,

· wymawiamy naprzemiennie ln, ln, ln,

· wymawiamy szybko td, td, td.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego z użyciem głosu

o gwiżdż na różnych wysokościach 'przy zamkniętym i otwartym nosie',

o ćwicz chrapanie na wdechu i wydechu przy otwartych ustach,

o przy nisko opuszczonej żuchwie, oprzyj czubek języka o dolne siekacze i wyraźnie wymawiaj:  

o ka, ko, ke, ki, ku,

o kka, kko, kke, kki, kku,

o kikakoku, kikakoku,

o ga, go, gu ge, gi,

o gga, ggo, gge, ggi, ggu,

o gigagagogu, gigagagogu,

o ak-ka, ag-ga, ok-ko, og-go, uk-ku, ug-gu, ek-ke, eg-ge,

o ha, ho, hu, he, hi,

o wypowiadamy wolno:  

o nga, ngo, ngu nge, ngi,

o unga, ungo, ungu, unge, ugi,

o mga-mgo-mgu-mge-mgi.

Ćwiczenia warg z użyciem głosu

o rozluźniaj wargi, a następnie z przesadną dokładnością, wypowiadaj samogłoski: a, o, u, e, i, y,

o naśladuj parskanie konia, wargi rozluźnione - prr, prr, prr,

o wykonuj murmurando na wydechu - mmma, mmmo, mmmu, mmme, mmmi, mmmy,

o mrucz dowolne melodie - wyczuwaj wibracje na wargach i policzkach (początkowo przyłóż opuszki palców do warg i policzków),

o wymawiaj szybko a-u, a-u, a-u, i-o, i-o.

Ćwiczenia oddechowe

Ćwiczenia oddechowe wykonujemy stopniowo, bez najmniejszego wysiłku. Powtarzamy je kilkakrotnie, w pewnych odstępach czasu. Nie należy ćwiczyć za długo, by nie dopuścić do zmęczenia i hiperwentylacji.

Rozpoczynamy ćwiczenia w pozycji leżącej

· leżąc na plecach - jedna ręka na żebrach, druga na brzuchu w okolicy pępka, wyczuj ruchy żeber i brzucha,

· wykonaj spokojny głęboki długi wydech, przy wdechu zapamiętaj ruchy żeber na zewnątrz i brzucha ku przodowi,

· swobodny wdech nosem i ustami - na wydechu liczymy w myślach. Pamiętamy, że nie należy doprowadzać do pełnego wydechu powietrza z płuc,

Postawa stojąca

· stań swobodnie w małym rozkroku - ramiona luźno opuszczone unieś zdecydowanym ruchem w bok do poziomu barków, z jednoczesnym pełnym, głębokim wdechem - wydech wykonaj nucąc na najwygodniejszej głosce i na dowolnej wysokości dźwięku - wolno opuść ramiona bokiem w dół,

· przebieg ćwiczenia podobnie jak wyżej - ruch ramion przodem w górę z wdechem, powolny opad ramion bokiem z nuceniem,

· przy swobodnej postawie - spokojny wdech unosząc ręce w przód przed siebie - na wydechu wypowiadaj wolno zdanie np: Dzisiaj mam świetny dzień - kierując ręce w bok.

Po uzyskaniu pewnej sprawności zaleca się podczas wydechu zamiast nucenia jednej głoski wolne wymawianie kolejnych sylab: ma, me, mi, mo, mu, ma, me. W następnym etapie samogłosek: a, e, i, o, u, a, e... Wreszcie liczenie: jeden, dwa, trzy, itd.

· ćwiczenie wdechu - przenoszenie na wdechu przez słomkę drobnych lekkich drobiazgów - ryż preparowany, waciki, itp.,

· 'wąchanie kwiatów' (wyczuwaj ruchy skrzydełek nosa), weź wdech nosem - zatrzymaj powietrze w płucach na parę sekund, następnie wykonaj spokojny długi wydech - ćwiczenie to wykonuj z otwartymi i zamkniętymi oczami,

· wykonaj wdech i wydech zachowując układ ust jak przy ziewaniu,

· wykonaj wdech wykorzystując całą przestrzeń jamy ustnej - wydech przez wąska szczelinę - fffffffffff,

· wciąg powietrze do płuc przez wąska szczelinę w ustach, następnie wykonaj spokojny długi wydech,

· pełne rozluźnienie twarzy, żuchwa opuszczona, weź wdech nosem i ustami - wsłuchuj się w swój oddech, wyczuj jak przy wydechu powietrze masuje delikatnie podniebienie górne,

· wykonaj normalny wdech - napnij ciało - wykonaj wydech, poczuj rozluźnienie ciała,

· dłońmi kontroluj brzuch i dolną okolicę żeber - pełny wdech ustami - zatrzymaj powietrze i zrób szybki wydech 'zdmuchnij świeczkę',

· w pozycji stojącej połóż rękę na brzuchu w okolicy pępka - wyczuwaj rytmiczne ruchy ścian brzucha do przodu i ku tyłowi - wdech i energicznie: p-p-p-p-p-p***cz-cz-cz-cz***p-b-p-b-p-b***cz-dż-cz-dż-cz,

· fukanie na wydechu od f-f-f-f-f,

· wykonaj wdech:  

o nabierz tyle powietrza by wypowiedzieć jeden wyraz - raz,

o nabierz tyle powietrza by wypowiedzieć płynnie dwa wyrazy - raz, dwa,

o nabierz tyle powietrza by wypowiedzieć płynnie trzy wyrazy - raz, dwa, trzy,

o nabierz tyle powietrza by wypowiedzieć płynnie cztery wyrazy - raz, dwa, trzy, cztery, itd…